Zes burgerschapskerndoelen heeft de SLO opgesteld voor het PO, de onderbouw van het VO en voor het (voortgezet) speciaal onderwijs:
- Schoolcultuur: De school zorgt voor een democratische cultuur.
- Diversiteit: De leerling handelt respectvol vanuit kennis over een diverse samenleving.
- Democratische waarden: De leerling geeft aan hoe diens handelen verbonden is met democratische waarden.
- Maatschappelijke betrokkenheid: De leerling verkent verschillende mogelijkheden om bij te dragen aan de samenleving.
- Democratische betrokkenheid: De leerling verkent hoe hij of zij democratisch handelen in dagelijkse situaties kan vormgeven.
- Maatschappelijke vraagstukken: De leerling weegt af welke mogelijkheden hij of zij heeft om ten aanzien van maatschappelijke vraagstukken te handelen.
Onder burgerschap verstaat de SLO: “Het vermogen om maatschappelijk en democratisch te functioneren en gezamenlijk de diverse samenleving vorm te geven.”
Verschil van visie
Daar springt al meteen een verschil in het oog met de visie van VGS en VBSO op burgerschapsvorming. Op onze scholen is dat onderwijs erop gericht dat leerlingen in afhankelijkheid van Gods zegen gevormd worden tot personen die als Bijbelgetrouwe christenen zelfstandig en actief hun taak en roeping vervullen in alle verbanden waarin God hen plaatst.
Burgerschapsvorming vloeit wat ons betreft voort uit persoonsvorming. Dat beschouwen wij als één van de kerntaken van ons onderwijs. Bij vorming is aandacht voor verinnerlijking van waarden heel belangrijk. Ons burgerschapsonderwijs is daarom per definitie waarden georiënteerd.
Aansporing
De conceptkerndoelen zijn volgens SLO zo ontwikkeld “dat scholen ruimte behouden voor een eigen schoolvisie en keuzes voor accenten op basis van de leerlingenpopulatie of identiteit.” Dat uitgangspunt waarderen we. Op het eerste oog lijken de conceptkerndoelen scholen inderdaad ruimte te bieden voor Bijbels burgerschapsonderwijs. Dat brengt tegelijkertijd een verantwoordelijkheid met zich mee, betoogde Henk Vermeulen van Driestar educatief onlangs in het Reformatorisch Dagblad:
‘Laat dit voor christelijke scholen een aansporing zijn om werk te maken van een christelijke invulling van burgerschapsvorming‚
Positief aan de conceptkerndoelen is verder de aandacht voor omgaan met verschillen, voor minderheden, maatschappelijke betrokkenheid en maatschappelijke vraagstukken. Dat past bij christelijke burgerschapsvorming; die werkt vanuit het besef dat het juist in deze tijd waardevol en nodig is dat christenen actief zijn in een seculiere en pluriforme maatschappij en laten merken wat hen drijft. Zonder daarbij de noodzakelijke distantie tot de wereld uit het oog te verliezen.
Christelijke burgerschapsvorming brengt leerlingen in contact met anderen/andersdenkenden en hun ideeën. Ontmoeting is essentieel en daarin oefenen we onze leerlingen.
Kanttekeningen
Vanuit christelijk perspectief zetten VGS en VBSO bij deze conceptkerndoelen echter ook kritische kanttekeningen. Zonder volledig te zijn:
- Het eeuwigheidsperspectief en hemels burgerschap ontbreken: ze gaan alleen over het hier en nu. In het christelijk onderwijs willen we leerlingen – in afhankelijkheid van Gods zegen – vormen tot burgers van twee werelden.
- Er is wel aandacht voor het liefhebben van de naaste (solidariteit), maar niet voor het liefhebben van God, leven tot eer van Hem.
- De conceptkerndoelen zijn gericht op een smalle en tijdgebonden interpretatie van burgerschap, namelijk op die van democratisch burgerschap. Wij voeden leerlingen niet (in de eerste plaats) op tot democraat, maar tot “mens Gods” (2 Timotheüs 3:17).
In het (burgerschaps)onderwijs gaat het niet alleen om het kweken van politiek actieve, democratische burgers. Christelijke persoonsvorming hoopt onder Gods zegen leerlingen te vormen tot mensen die ernaar verlangen om voor God, de ander, in deze wereld en in duurzame relatie met de schepping hun taak en roeping uit te oefenen.
- We missen belangrijke waarden als dienstbaarheid, zelfverloochening, betrokkenheid, gemeenschapszin en verantwoordelijkheid. Die geven pas échte diepgang aan de invulling van deze democratische cultuur.
- De conceptkerndoelen lijken intrinsiek tegenstrijdig, omdat ze zowel diversiteit als inclusie willen bevorderen, zowel vrijheid als gelijkheid en zowel ruimte bieden aan individualiteit als sociale cohesie willen bevorderen.
Een uitgebreidere appreciatie van de conceptkerndoelen is opvraagbaar bij ondergetekende.
*Het artikel gaat verder onder de afbeelding.
Kees de Groot | Belangenbehartiger
Beproeven
Hoe gaat het nu verder voordat de conceptkerndoelen officieel gaan gelden?
De SLO organiseert op maandag 13 mei van 16-17 uur nog een webinar over de conceptkerndoelen burgerschap. Aanmelden kan via deze pagina.
Daarna start een fase waarin scholen de conceptkerndoelen kunnen beproeven. VGS en VBSO roepen hun leden bij dezen op daaraan mee te doen. Op de uiteindelijke kerndoelen wordt van diverse kanten invloed uitgeoefend. Voor het evenwicht is het van groot belang dat ook het christelijk-reformatorisch onderwijs meepraat. Kernvraag is of de conceptkerndoelen onze scholen voldoende ruimte bieden om Bijbels burgerschapsonderwijs te blijven geven. Onze indruk is dat de conceptkerndoelen bepaald niet gevrijwaard zijn van de seculiere tijdgeest. In hoeverre schuurt dat met onze onderwijsinhoud en schoolcultuur?
Scholen die geïnteresseerd zijn om de conceptkerndoelen te beproeven in hun onderwijspraktijk, kunnen zich melden via actualisatiebeproeven@slo.nl. Neemt u s.v.p. vooraf contact met ons op; wij verbinden u dan graag met scholen die ook meedoen en assisteren u waar wenselijk en nodig.
In de periode tussen september en januari belegt de SLO zes regiobijeenkomsten voor PO- en VO-scholen die meedoen aan de fase van beproeven. Ze krijgen dan uitleg over de kerndoelen en over een praktijkopdracht. SLO gebruikt de ervaringen van scholen bij het finaliseren van de kerndoelen. Vanaf maart gaat het wetgevingstraject lopen. Het ministerie van OCW bepaalt uiteindelijk wanneer de nieuwe kerndoelen gaan gelden en scholen daaraan gehouden zijn.
Meer info
Zie voor meer informatie: www.acutalisatiekerndoelen.nl. Wilt u op de hoogte blijven van nieuws over de actualisatie van de kerndoelen? Meld u dan hier aan.
